Belgrad’da Nerede Yenir

Sırp Mutfağı: Belgrad’da Nerede Yenir, Ne Yenir, Ne içilir?

Adına, başkenti olduğu Sırbistan’dan daha aşina olduğumuz Belgrad, yemek konusunda bize yakın duran bir kent. Zaten çorba, börek, sütlaç, “rahatluk” ya da “ratluk” da denilen lokum ve daha pek çok yemek ismi Türkçeden Sırpçaya geçmiş. Hal böyle olunca, yiyecek bulmakta da, sipariş vermekte de pek zorluk çekmiyorsunuz!

Sırbistan’ın et ağırlıklı zengin bir mutfağı var, ayrıca hamur işleri çok başarılı. Sırp mutfağının yerel lezzetlerini tadabileceğiniz Belgrad’da aynı zamanda Balkanlara özgü lezzetler de var.

Sırpların günlük hayatında, yemek kültürü önemli bir yere sahiptir. “Can Boğazdan gelir” atasözü Sırbistan için söylenmiş olsa gerek. Misafirperverliklerini, sahip oldukları zengin Sırbistan mutfağı ile ifade etmeyi ve misafirlerini bu yolla memnun etmeyi gelenek haline getirmişler.

Sırp mutfağı aslında özel bir tür olarak yok. Türk, İtalyan, Fransız, Akdeniz veya Lübnan mutfakları gibi ünlü değil. Sırbistan mutfağı, geçmişte bu bölgeyi işgal eden milletlerin yemek kültürü tarafından etkilenmiştir diyebiliriz. Yemek kültürleri bir bakıma daha çok Türk, Yunan ve Fars gibi ülke mutfakları etkisi altında kalmıştır. Yemeklerin hazırlanış şekilleri incelendiğinde kolayca bir çok farklı kültürden etkilendiğini söyleyebiliriz.

Örneğin Vojvodina’ya (Kuzey Sırbistan bölgesi) bakıldığında hala Macar (eski Avusturya-Macar) yemek kültürü etkisi belirgin olarak fark edilir. Öte yandan beş asır Türk yönetiminin hüküm sürdüğü Güney Sırbistan’da Türk mutfağının etkisi çok bariz bir şekilde hissedilmektedir.

Bunların neticesinde tarihsel koşullar, farklı mutfakların karışımı olan Sırp mutfağının karakteristik şeklini vermiştir. Sırbistan’da yenilen her yemek aslında bir başka ülke mutfağı olan yemeklerin farklı şekilde yapılmış halidir.

Sırp mutfağı genellikle çok lezzetli ve bir çok baharat ile tadlandırılır. Tuz, acı biber, maydanoz, fesleğen ve sarımsak ile zenginleştirilmiştir. Yemeklerinde bol et kullandıklarından alış-veriş yaparken et ürünlerini alacakları kasapları seçerken özen gösterirler.

Sırplar yemeklerin yanında somun ekmek, proja (mısır ekmeği) ve pogača (poğaça) tüketmeyi seviyorlar. Popüler Sırp yemekleri şunlardır: lahana, fasulye, sulu ev yemekleri, kebaplar, çorbalar ve haşlanmış sebzeli yemeklerdir.

Osmanlılar senelerce bu topraklarda kalmış, o yüzden nerede ise yemek isimlerinin tamamı Türkçe. Çorbaya Čorba diyorlar. Dolma, sarma, börek (burek), güveç (guvec), salata, pilav, kebab (čevap), köfte (ćufte) gibi yemek isimleri Türkçe’dir. Gördüğünüz gibi Sırp mutfağında bir çok yemek isimleri Türkçe ve günümüze kadar aynen muhafaza edilmiş.

Tatlılarda da yemeklere benzer bir çok Türkçe isimler var. Tulumba, baklava, sütlaç (sutlijaš) ve lokum (rahatluk yada ratluk) gibi çoğu tatlılar da Türkçe isimlerini korumuş.

Bu arada hatırlatalım, kaşık (kašuk) ve sofraya da sofra diyorlar. Yemeklerden sonra Türk kahvesi (Turska kafa) isterseniz, size Türk kahvesi geliyor. Çay da zaten čaj (telaffuzu çay) olarak adlandırılıyor. Ancak Sırplar’da çay içme hiç yaygın değil. Çayın yerini bu ülkede kahve almış.

Sırp mutfağı Orta Avrupa ve yerel Balkan yemeklerinden oluşan zengin bir çeşitlilik sunuyor. Restoran ve kafanaların (geleneksel ev yemekleri sunan, akşamları müzik ve eğlencenin bol olduğu mekanlar) yanı sıra, Sırplar fast food kültürünü de çok benimsemişler. Özellikle öğle yemekleri için şehrin hemen her köşesinde bulunan fast food büfeleri ve pekara (fırın, börekçi) gibi yerlere ilgi çoktur. Bu tür yerlerden çok ucuza lezzetli sandviç, börek, pizza ve hamur işleri gibi hazır yemekler bulmak mümkün.

Belgrad’da yeme-içme konusunda hiç sıkıntı çekmeyeceksiniz. Her damak tadına göre bir yemek çeşidi bulmak mümkün. Sırbistan’ın yerel mutfağı dışında Türk, Yunan, Çin, İtalyan ve Meksika yemeklerini sunan restoranların sayısı az değil.

Sadece Belgrad şehir merkezinde bile birkaç yüz restoran ve kafe var! Belgrad’ın en önemli özelliklerinden biri yemek ve içecek kültürüdür. Belgradlılar restoran ve kafelerde zaman geçirmeyi severler. Bir yada iki içecek ile başlanan bu etkinlikler genellikle uzun sohbetlerin ardından güzel bir yemek keyfi takip eder. Bu nedenle bir şey kesindir, Belgrad’da asla aç kalmazsınız. Restoranlarda sunulan yemekler genellikle gerektiğinden büyük porsiyonlar halinde servis edilir.

Sırp mutfağı, sadece et ürünleri üzerine değil elbette. Tüm restoranlarda et yemekleri dışında birçok diğer seçenekler de sunuluyor. Yine de, burada hazırlanan Çevapçiçi (Ćevapćići)’nin tadına bakmanızı öneririm.

Diğer birçok dünya başkenti gibi, Belgrad restoranları da uluslararası mutfaklardan geniş bir yelpaze sunuyor. Yerel malzemelerle yapılan, uluslararası şefler tarafından hazırlanan Lübnan, Tay, Hint, Fransız veya Çin yemeklerinin tadına bir çok seçkin restoranda bakabilirsiniz.

Zengin ve çeşitli yemek alternatiflerine rağmen Belgrad, vejetaryen yemekler sunan restoranlardan yoksundur. Kentte bu tür restoranların sayısı çok azdır. Restoranların menülerinde bulunan vejetaryen yemeklerin çoğu ise salata ve sebzeli yemeklerden oluşuyor. Ancak, kaymağın yanında taze peynir ve fırınlanmış patates ya da sıcak lepinja (pide) veya proja (mısır ekmeği) sipariş ederseniz, kesinlikle pişman olmayacak veya aç kalmayacaksınız.

“Aşk Boğazdan Gelir” atasözü doğru ise Belgrad’a aşık olacağınızı ve tekrar geleceğinize eminim.

Et Yemekleri, Et Ürünleri

Belgrad’a geldiğiniz zaman bol bol et yemeye hazır olun. Tüm Balkan ülkelerinde olduğu gibi Sırbistan’da da et ürünlerinin tüketimi çok yüksek. Sırbistan yeme-içme ürünleri konusunda Türkiye’den daha ucuz bir ülke. Belgrad geziniz sırasında et ürünlerini kesinlikle denemenizi öneririm.

“Belgrad ve Sırp mutfağı hakkında bir noktaya dikkatiniz çekmek isterim: Vejeteryansanız veya herhangi bir diyet uyguluyorsanız buranın yemeklerinin yüksek kalori oranlarına sahip olduğunu, çok miktarda et ve süt ürünleri içerdiğini hatırlatmak isterim.” 

Çok tüketilen et ve süt ürünleri yanında Sırp mutfağı, vejeteryan ve diyet uygulayan misafirler için sebze veya sebzeli yemek alternatiflerini de bol miktarda bulmak mümkün.

Batı Avrupa ülkelerinde et yemekleri daha çok domuz etinden yapıldığından hep sıkıntı yaşamışımdır. Sırp mutfağında ise dana ve koyun etinden yapılan yemek çeşitlerinin bolluğu sizi sevindirecektir. Garsonlardan domuz eti ihtiva etmeyen yemekleri önermelerini isteyebilirsiniz.

Ćevapi veya Ćevapčići

Ćevapi veya ćevapčići olarak adlandırılan bu yemek, İnegöl köftesine benzeyen çok ünlü bir kebap çeşididir. Sırp ćevapčići dana, kuzu, domuz eti veya karışık da yapılabiliyor. Kıyma ve değişik baharatlar ile hazırlanır. Bir porsiyonu genellikle 5-10 tane köfteden oluşur. Bir tabak içinde, somun ekmek yada pide arasına konularak servis edilir. İnce kıyılmış soğan, kaymak, süzme peynir, kıyılmış kırmızı biber gibi lezzetini artıracak malzemeler de yanında ücretsiz olarak verilir.

Ćevapćići’yi Belgrad seyahatiniz sırasında mutlaka deneyin, pişman olmayacaksınız. Hem ucuz hem çok lezzetli hem de çok ucuz. Bulunması da çok kolay; büfelerde, restoranlarda ve fast food satılan yerlerde kolayca bulabilirsiniz.

Pljeskavica

Pljeskavica (Türkçe telaffuz: Plyeskavisa) çok popüler bir et yemeğidir; büyük hamburger köftesi gibidir. Çoğunlukla fast food büfelerinde ve ayaküstü yenen restoranlarda bulunan pljeskavica çok ucuz ve lezzetlidir. Sipariş edildiğinde yanında kaymak, çeşitli soslar, salata ve mezeler de ücretsiz olarak servis edilir. Restoranlarda ayrıca tabaklarda yukarıda saydığım mezeler ile birlikte servis edilir.

Leskovačka pljeskavica (adını Leskovac kasabasından almıştır) en ünlü pljeskavica çeşididir. Dana eti veya domuz eti içeren kıyma ile yapılır. Çeşitli baharatlarla yapılan bu et yemeği yanında çoğunlukla ince kıyılmış soğan ile servis edilir. Leskovačka çeşidi yanında Šarska ve Hajdučka türleri de çok meşhurdur. Šarska pljeskavica dana eti ve kaşar peyniri karışımı ile yapılır. Hajdučka pljeskavica ise domuz eti ile sığır eti karışımından yapılır.

Son zamanlarda, pljeskavica Avrupa ülkelerinde de popülerlik kazanmıştır. Bunun sonucunda Almanya, İsveç ve Avusturya gibi ülkelerde bulunan fast food restoranlarında bulmak mümkün.

Pečenje

Pečenje temelde kavrulmuş yada kızartılmış dana, kuzu, keçi veya domuz etinden yapılır. Bu kebap çeşidi genellikle düğün veya Slava olarak bilinen dini günlerdedeki kutlamalar için hazırlanan popüler bir Sırbistan yemeğidir. Pečenje bazen çok yağlı olabiliyor, özellikle soğuk olarak servis edildiğinde.

Viyana Usulü Şinitzel

Sırbistan’da Bečka šnicla olarak bilinen bu yemek türü de çok meşhurdur. Kemiksiz et ile yapılan ve geleneksel Avusturya yemeği olan Bečka šnicla, değişik varyasyonları ile tüm dünyada mevcuttur. Avusturya ve Alman mutfağında önemli bir yeri vardır.

Karađorđeva Šnicla

Halk arasında “Kızların Rüyası” olarak da anılan, Karađorđeva (Kara corceva olarak okunur) bir şeşit biftektir. Sırp Prensi Karađorđeva’dan almıştır adını. Dana veya domuz etinden yapılan biftek, bir rulo şeklindedir. Tavada pişirilen veya kızartılan bu yemek çeşidi haşlanmış yada kızartılmış patates ve tartar sosu ile servis edilir.

Çorba, Güveç gibi Sulu Yemekler

Sarma

Adını Türkçe’den alan Sarma tüm Balkan ülkelerinde bu isim ile anılır. Sırbistan’da sıkça tüketilen ve çok sevilen sarma bizim sarmalara göre biraz farklılıklar gösterir. Bizdeki gibi lahana veya asma yaprağı ile yapılan sarma, pirinç ve bol miktarda kıyma içerir. En popüler olanı lahana sarmasıdır. Bazı insanlar, pavlaka denilen bir çeşit yoğurt ile yemeyi tercih ederler.

Balık Çorbası (Riblja čorba)

Riblja čorba olarak bilinen balık çorbası Belgrad’da çok meşhur ve sık yenilen (içilen) bir çorba çeşididir. Sava ve Tuna nehirleri üzerine kurulu restoranlara yolunuz düşerse geleneksel balık çorbasının tadına bakmanızı tavsiye ederim. Çoğu kişinin çok lezzetli bulduğu balık çorbasını özellikle nehir kenarında bulunan restoranlarda çok iyi yapıyorlar. Domates suyu ve kırmızı biber ile yapılan balık güvecini (Riblji paprikaš) de denediğinizden emin olun.

Biber Dolması (Punjene Paprike)

Punjene paprike yada biber dolması olarak adlandırılan bu yemeğin de Sırbistan mutfağında önemli bir yeri vardır. İri biberlerin içinin kırmızı biber, domates sosu, et ve pirinç karışımı ile doldurulması şeklinde yapılır. Kırmızı yada yeşil dolmalık biberler ile yapılan Punjene paprike yumurta, çeşitli baharatlar, tuz, domates, kıyma ve pirinç de ihtiva eder.

İşkembe Çorbası (Škembići)

İşkembe çorbasının Doğu Avrupa mutfağında birçok çeşidi mevcut. Sırbistan’da, Škembići’nin tarihi 13. yüzyıla kadar uzanan ve Sırbistan’ın bilinen en eski yemeklerinden biridir. Bizden farklı olarak güveç şeklinde, sebze ve çeşitli baharatlar ile yapılan bu yemek haşlanmış patates ile servis edilir.

En Güzel Hamur İşi Yemekleri

Su böreği (Gibanica)

Bizdeki su böreğine çok benzer şekilde yapılıyor. Tadı ve görünüşü itibari ile de aynı sayılır. Sırbistan’da en çok tüketilen bir hamur işi yemeğidir. İnce hamur katmanları arasına peynir doldurularak yapılan Gibanica’nın üzerine genellikle yumurta serilir.

Börek (burek)

Bu konuda söylenecek fazla bir şey yok sanırım. Adını Türkçe’den alan börek (burek) tüm Balkan ülkelerinde olduğu gibi Sırbistan’da da fırınlarda satılan en yaygın hamur işidir. Çok lezzetli ve ucuz olan börek, şehrin hemen her sokağında bulunan ve 24/7 saat açık olan bir çok börekçiden alınabilir. Cumhuriyet Meydanı (Trg Republike) yakınında bulunan Toma adlı börekçide bu lezzetleri tadabilirsiniz. Fırınların vitrinlerini süsleyen börekler kıymalı, peynirli ve patatesli olarak bulunur. Pita olarak adlandırılan börek çeşitleri ise Boşnak börekleridir.

Mısır Ekmeği (Proja)

Proja mısır unundan yapılmış bir Sırp ekmeğidir. Yoksulluk dönemi olan 1950’li yıllarda yaygın olan bu ekmek çeşidi günümüzde de çok popüler. Daha havalı olan bu ekmek çeşidine de projara deniliyor.

Salata ve Mezeler

Šopska ve Sırp Salatası

Bu iki salata çeşidi hemen hemen aynıdır. Šopskanın Sırpska salatadan tek farkı üzerine peynir rendelenmiş olmasıdır. Bu salatalar bizim çoban salatasına çok benzerler. Domates ve salatalık parçaları daha iri olarak doğranmıştır. Temelde domates, soğan, biber, salatalık ve beyaz peynir ile yapılır.

Havyar (Ajvar)

Ajvar ekmek üzerine sürülerek, garnitür olarak, ya da bir salata şeklinde tüketilebilir. Patlıcan, sarımsak, biber ve kırmızı biber ile yapılır.

Ajvar Sırp mutfağında uzun zamandır bulunur. Bu nedenle “Sırp havyarı yada Sırp sebze salatası” olarak da bilinir. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Yugoslavya genelinde popüler bir salata (garnitür) çeşidi olarak bilinirdi ve günümüzde ise tüm Balkanlar’da da meşhurdur.

Bazı üreticiler düşük kaliteye yol açan pişmiş biber kullanırken orijinal ev yapımı ajvar ise közlenmiş biberden yapılır. Içerisinde bulundurduğu biber miktarına ve biber türüne bağlı olarak tatlı, mayhoş ya da çok acı olabilir.

Urnebes

Niş ve Güney Sırbistan bölgesinde çok kullanılır. Sırp mutfağına bir çeşit salata olarak girmiştir. Acı biber, peynir, tuz ve diğer baharat çeşitleri ile yapılan bir salata yada garnitür türüdür. Kırmızı rengini acı kırmızı biberden alıyor. Yine biber türüne ve miktarına bağlı olarak, urnebes çok acı yada az acılı olabiliyor.

Genellikle, ızgarada yapılan kebap yemekleri için bir garnitür olarak servis edilir. Bazen sarımsak da içerebiliyor.

Kaymak (Kajmak)

Bir Türk yemeği olan Kaymak Sırbistan ve Balkanlar’da çokça tüketilir. Ćevapćići, pljeskavica ve diğer kebap yada et ürünleri ile servis edilir. Çok kişi de tereyağı gibi ekmeğin üzerine sürerek de yer.

Tatlılar

Baklava

Osmanlılar döneminden Sırp mutfağına giren baklava oldukça meşhurdur. Bizde olduğu kadar çok çeşidi yok ama yapılışı ve tadı da bizdeki gibidir. Türkiye’de yapılan baklava kadar güzel olmasa da en çok tüketilen bir tatlı çeşididir. Bizim baklavalara göre de daha az tatlıdır sanırım. Baklava Sırpça’da da yazıldığı gibi okunur.

Krofne

Diğer meşhur bir tatlı çeşidi olan Krofne, marmelat, jöle, reçel veya çikolata ile yapılan bir çörektir. Ayrıca krema veya krem ile de yapılır, ancak bu çeşidi genellikle daha az yaygındır.

Palačinke (Krep)

Palačinke Orta ve Doğu Avrupa’da yaygın bir krep tatlısıdır. Belgrad’da sadece palačinke yapan yerlerin sayısı hiç de az değildir. Belgrad’da bulunduğunuz süre içinde palačinke tatmanızı tavsiye ederim. Çok çeşidi bulunan bu tatlı türürnün en yaygın olanları çikolatalı, fındıklı, cevizli, bisküvili, ya da ballı olarak servis edilenleridir.

Palačinke’nin tatlı çeşitleri yanında jambon türleri, peynirli ve tuzlu versiyonları da vardır.

Lokum (Rahatluk yada Ratluk)

Sırbistan’da bizim kültürümüze dair bırakın bir şeyi, bir sürü şey bulmak mümkün. İşte bunun en güzel örneklerinden biri, bildiğimiz lokum. Osmanlılar zamanında boğaz rahatlatan anlamına gelen lokum, Sırbistan’da her yerde görebilirsiniz. Kimimizin çok beğendiği birşeyi gördüğü zaman ohh maşallah, lokum gibi dediği, yada kız istemeye giderken kültürümüzün en önemli geleneğinin parçası olan lokumu bu topraklarda görmek mümkün. Aynı bizim usullerle yapılıyor. Osmanlılar’dan beri lokum bu topraklarda üretiliyor. Burada lokum nasıl söyleniyor biliyor musunuz? Rahatluk yada ratluk! Yani boğazı rahatlatan, insanı rahatlatan anlamına geldiğinden dolayı rahat kelimesi ile lokumu birbirinden ayırmamışlar ve rahatluk olarak isimlendirmişler. Burada lokumu tattıktan sonra tarafsız olarak size aynı mı değil mi söyleyeyim hemen. Gerçekten güzel yapıyorlar, tadı aynı bizimkisi gibi.

Osmanlıların bıraktığı tüm kültür, tüm detaylar bugün halen Sırbistan’da yaşatılıyor. Lokum, ülkenin en çok satan tatlılarından. Aynı şekilde yemek kültürümüz ve diğer bir çok Osmanlı eserleri de bugün hala Sırbistan’da yaşatılıyor. Türkiye’ye hiç de uzak olmayan güzel Belgrad şehrini görmenizi şiddetle tavsiye ederim.

Belgrad’a gidecekler için ‘Belgrad’da Nerede Yenir’ sorusuna aşağıda sıralayacağımız restoranları önerebiliriz.

BOUTIQUE

Knez Mihailova Caddesi’nin hemen başında, Trg Republike meydanındadır. Konum itibari ile çok merkezidir. Çok kalabalık bir sokağın üzerinde olan bu restoranın önünden her gün yaklaşık yarım milyon insan geçer.

Adres: Trg Republike 3, www.boutiquerestoran.com

FRANŠ RESTORAN

25 yıldır Belgradlılar’a hizmet veren bu seçkin restorana herkesin mutlaka gitmesini öneririz. Bütün yemek çeşitlerini itina ile hazırladıkları Türkçe menüde bulabilirsiniz. Restoran çalışanlarının hemen hepsi bir kaç Türkçe kelime öğrenmiş, Türk misafirlerine Türkçe servis vermeye çalışıyorlar. Çok iyi servislerinin yanında herkesin damak tadına göre yemek çeşitlerini bulabileceğiniz bu restoranı kesinlikle öneririz. Belgrad şehir merkezinin biraz dışında olan Franş Restoran’a taksi ile gidebilirsiniz.

Restoran: 09:00 – 24:00 saatleri arasında açık.
Adres: Bulevar oslobođenja 18a, Voždovac
https://www.frans.rs

RESTORAN IGUANA

www.iguana.rs
Restoran: 10:00 – 02:00 saatleri arasında açık.
Adres: Karađorđeva 2-4 (Beton hala), Stari Grad

Iguana Restoran şehir merkezine çok yakın, nehir kenarına kurulmuş şık bir restoran. Burada her akşam canlı jazz müzik dinleyebilir, seçkin yemeklerden tadabilirsiniz.

Nehir manzaralı bu restoran, jazz müzik, şarap severler için ideal bir restoran. Iguana Restoran’a giderseniz, limonlu cheese cake mutlaka denemenizi tavsiye ederim.

Yemek Molası İçin…

Tri Šešira Restaurant: Bohem semt Skadarlija’da yer alan restoran geleneksel dekorasyonu, yemekleri ve müzükleriyle kentin en ünlü mekanı. www.trisesira.rs

Manufaktura Restaurant: Balkan mutfağının en leziz örneklerini sunan restoran, Mihailova Caddesi’ne çıkan bir sokakta. Ulaşımı kolay, yemekleri lezzetli ve fiyatları çok uygun. www.restoran-manufaktura.rs

Pekara Toma: Kentin en ünlü fırını burası. Cumhuriyet Meydanı’na çok yakın. Kek, börek, pastanın yanında lazanya ve sandviç de bulunuyor. www.pekaratoma.rs

Fran’s Restaurant: Neredeyse 30 yıldır hizmet veren restoranın Türkçe mönüsü de bulunuyor. Her ne kadar merkezin biraz dışında da olsa, yemeklerinin lezzeti buna değiyor. www.frans.rs